पाल्पा, ३ चैत- गर्मी मौसम शुरु भएसँगै आगलागीका घटनाहरु बढ्दै गएपछि पाल्पामा डढेलो नियन्त्रणका लागि व्यवहारिक अभ्यास थालिएको छ । आगलागीका घटनाहरु हुनै नदिन र भइहाले पनि मानव बस्तीमा क्षति नहोस् भन्नका लागि डिभिजन वन कार्यालय पाल्पाले श्रीनगरडाँडाको जंगलबाट अभ्यास सुरु गरेको हो ।
वन कार्यालयले डढेलो जनचेतना सप्ताह कार्यक्रम नै सञ्चालन गरी यो अभ्यास गर्दै आएको छ । डिभिजन वन कार्यालय पाल्पाले सामुदायिक वनका उपभोक्ताहरुलाई सक्रिय बनाउँदै सुरक्षा निकायको सहयोगमा वन जंगलको बस्ती नजिक जोखिम क्षेत्रमा अग्नी रेखा निर्माण गरी तल माथी दायाँ बायाँ जलनशिल पदार्थ, घाँस, दाउरा, पात पतिर पूूर्ण रुपमा हटाउने अभियान सञ्चालन गरेको हो । अग्नी रेखा क्षेत्रमा झरेका पात पतिङ्गर सरसफाई गरी जलाउने अभियानबाट आगलागीको ठूूलो घटना नहुने र मानवबस्तीमा आगो छिर्न नसक्ने गरी श्रीनगरडाँडाबाट यो अभियान शुरु गरेको डिभिजन वन कार्यालय पाल्पाका डिभिजन प्रमुख नारायणदेव भट्टराईले बताए । कार्यालयले अति जोखिम मध्य जोखिम र न्यून जोखिम डढेलो लाग्ने क्षेत्रको पहिचान गरी सोही अनुसारको रणनीति बनाई काम गरेको छ ।
डिभिजन प्रमुख भट्टराईले वन डढेलो नियन्त्रण सबैको साझा जिम्मेवारी भएकाले डढेलो नियन्त्रणमा सबैले सहयोग गर्न आग्रह गरे । प्रमुुख भट्टराईले मानविय कारणले बढी डढेलो लाग्ने गरे बताए । उनका अनुुसार जिल्लामा ९६ प्रतिशत मानविय कारणले डढेलो लाग्ने गरेको हो । डढेलो नियन्त्रणका लागि कार्यालयले व्यापक रुपमा काम गर्दै जाने उनले बताए । उनले भने,‘हामी डढेलो नियन्त्रण गर्ने अभियानमा छौं, यसलाई सबैको सहयोग आवश्यक छ, आम नागरिकलाई सचेतना जगाउन सके पनि यो केही हदसम्म नियन्त्रण गर्न सकिन्छ, त्यसका लागि पत्रकारहरुको सहयोग आवश्यक छ ।’ कहि कतै डढेलो लागेको र कसैले लगाएको थाहा पाएमा समेत वन कार्यालयलाई खबर गरिदिन प्रमुख भट्टराईले पत्रकारहरुलाई आग्रह गरे । उनले डढेलो लगाउनेलाई तत्काल वन ऐन अनुसार कारवाही गरिने समेत बताए । उनले भने,‘आगो लगाउने जो कोहीलाई पनि हामी कानुुनी कारवाही गर्छौ, यो वा त्यो भन्ने नाममा कसैलाई पनि छुट छैन् । गल्ती गरे आफ्नै बाबा आमालाई समेत कारवाही गछौं ।’ आगो लगाउनेलाई वन ऐन अनुसार ६० हजार जरिवाना र ३ वर्ष कैद हुने प्रमुख भट्टराईले बताए ।
वन कार्यालयले सप्ताहव्यपी कार्यक्रममा डढेलो नियन्त्रणका लागि अग्नी रेखा सरसफाई, सेलिब्रटीसहितको सांस्कृतिक कार्यक्रम गर्ने जनाएको छ । उसले तानसेनमा राष्ट्रिय कलाकार चिज गुुरुङ्ग र अस्मिता डल्लाकोटीमार्फत डढेलो सम्बन्धी सचेतनामूूलक सांस्कृतिक कार्यक्रम गर्ने जनाएको छ । कार्यक्रममा वन कार्यालयका कार्यक्रम प्रमुख उपेन्द्र अर्यालले स्थानीय स्रोत साधान र जनशक्ति परिचालन गरी डढेलो नियन्त्रण गरिने बताए । पत्रकार महासंघ पाल्पाका उपाध्यक्ष भरत शर्माले आम नागरिकलाई सचेत गराउन सके वनमा डढेलो नियन्त्रण गर्न सकिने बताए । नेपाल प्रेस युुनियनका केन्द्रीय उपाध्यक्ष माधव अर्यालले सामुदायिक वन उपभोक्ताहरुकै लापरवाहीले डढेलोले पश्रय पाइरहेको बताए । उनले सामुदायिक वनलाई प्रभावकारी बनाउन नसक्दासम्म डढेलो नियन्त्रण गर्न नसकिने धारणा व्यक्त गरे । कार्यक्रममा जिल्लाका क्रियाशिल पत्रकारहरुले डढेलो नियन्त्रण वन कार्यालय एक्लैले नियन्त्रण गर्न नसकिने भएकाले स्थानीय सरकारसँग समेत समन्वय गर्न वन कार्यालयलाई आग्रह गरे । वन डढेलो नियन्त्रणमा वन उपभोक्ता समूहको नै अग्रणी भूमिका रहने उनीहरुले बताए ।
जिल्लाका ३३ प्रतिशत वनजंगल डढेलोको अति जोखिम, ३६ प्रतिशत मध्यम र ३१ प्रतिशत जंगल न्यून जोखिम रहेका छन् । यहाँ ८६ वटा सामुदायिक वन डढेलोको उच्च जोखिममा रहेको जिल्ला डिभिजन वन कार्यालयले जनाएको छ ।
