ट्रेंडिंग:

>> प्रेस चौतारी रुपन्देहीको आयोजनामा डिजिटल मिडिया व्यवस्थापन तालिम सम्पन्न  >> लुम्बिनी वल्र्ड स्कुलले “हेप्पीनेस लाईफ” कार्यक्रम गर्दै >> दाङमा लागुपदार्थ सहित एक महिला पक्राउ >> ग्याष्ट्रो सेन्टर बुटवलमा पहिलो पटक बच्चाको ईन्डोस्कोपी >> स्वरुप फेर्दै बुटवल बसपार्क : कस्ता बन्दैछन् संरचना ? >> बन चौरी अंकित चिन्ह राखेर एमाले हुम्लाले बनायो लोगो >> एमाले रुपन्देहीको अधिवेशन जेठ १६ र १७ गते, करिब ८ सय मतदाता >> निसन्तान दम्पत्तिका लागि लुम्बिनी प्रादेशिकमा ‘आईयूआई’ सेवा सुरु >> सिईसि र धनगढी विजयी >> सुनको मूल्यमा नयाँ रेकर्ड कायम >> बुटवलमा एक पुरुष मृत अवस्थामा फेला >> प्रधानमन्त्री र देउवाबीचको भेटमा के कुरा भए ? >> नेपाल ए र आयरल्यान्ड ए बीचको खेल रद्द >> लुम्बिनीका होटेल व्यवसायीको अनिश्चितकालीन धर्ना शुरु >> समस्याग्रस्त सहकारीको सङ्ख्या २० पुग्यो, साढे १७ अर्ब रुपैयाँ ठगी भएको भन्दै उजुरी >> दाङका चार क्रेसर उद्योग बन्द गर्ने निर्णय >> लुम्बिनी क्षेत्रको पर्यटकीय विकासको लागि एनआरएनए र चार नगरपालिकाबीच समझ्दारी >> प्रधानमन्त्रीले बोलाए संधानिक परिषद् बैठक >> थुनामा रहेका रायमाझी अस्पताल भर्ना >> कक्षा १२ मा पढ्दै गरेकी युवतीको हत्या प्रकरण: पाल्पा अस्पतालले पोस्टमार्टम गर्न नमानेपछि बुटवल ल्याइयो शव >> टी–२० सिरिजको पहिलो खेमा नेपाल ए र आयरल्याण्ड खेल्दै >> काँग्रेस महामन्त्री थापाको दोस्रो चरणको संवाद यात्रा सुरु >> लुम्बिनीमा तीर्थयात्रीका नाउमा गरिदै आएको होटल व्यवसाय अविलम्ब बन्द गर्न माग >> दाङमा भिरबाट लडेर एकको मृत्यु  >> आईपीएलमा हैदराबादले बनायो सर्वाधिक रन, मुम्बई ३१ रनले पराजित >> यी प्रदेशमा आज पनि चट्याङ्गसहित वर्षाको सम्भावना >> यस वर्षको एसईई आजबाट, ५ लाख भन्दा धेरै विद्यार्थी परीक्षामा सहभागी हुँदै >> ‘दलित ज्ञान उत्सव’ रूपन्देहीमा >> उत्कृष्ट नतिजाको अग्रिम शुभकामना >> कस्तो जमाना ? अरुको भलाईमा परिवन्दको डर ! >> सात वर्षमा दुई पटक भाँचियोः अब कहिले बन्छ पुल ? >> राशीअनुसार तपाईंको आजको भाग्य हेर्नुहोस् : आजको राशीफल >> बुटवलका मासुपसलमा मनपरी नेपालगञ्ज रोडमा सडेगलेको मासु बेचबेखन >> कर्तव्य ज्यान मुद्दाका कसुरदार १८ बर्ष पछी पक्राउ >> वीरेन्द्रनगरमा सडेको अवस्थामा महिलाको शव फेला >> भुमि सम्बन्धि समस्या दुई वर्ष भित्र समाधान हुन्छः मन्त्री अधिकारी >> मदन भण्डारी र स्टार विजयी हुदै अन्तिम चारमा >> प्रदेशको भागबण्डा टुंगिएको छैन : प्रधानमन्त्री >> रमेश खरेलद्वारा रास्वपा छाडेको घोषणा >> विनोद चौधरीसँग कुनै किसिमको पूर्वाग्रह नराखिएको गृहमन्त्रीको स्पष्टीकरण >> दाङमा १२ हजार ८ सय ९८ जना विद्यार्थीले एसइई परीक्षा दिदै >> प्रेस चौतारी रुपन्देहीद्वारा डिजिटल मिडिया तालिम सुरु >> २८ लाख ८८ हजार बराबरको अबैध सामान पक्राउ >> बुटवल १२ राजपुर खोलामा पक्की पुल निर्माण शुरु >> पाल्पामा कक्षा १२ मा पढ्दै गरेकी युवतीको घाँटी रेटेको अवस्थामा शव भेटियो >> बुटवलको मिलनचोकमा युवाहरुबीच चक्कु प्रहार, एक गम्भीर >> चेन्नईसामु गुजरात ६३ रनले पराजित >> आज यी प्रदेशमा चट्याङ्गसहित हल्का वर्षाको सम्भावना >> लुम्बिनी प्रदेश सरकारको चासोः नयाँ बजेट छाडेर नयाँ सरकार >> जनताको अपेक्षा अझैपनि तपसिलमा !

नाम फेरेर फेरि ‘वैज्ञानिक वन व्यवस्थापन’

१९ पुष २०७९, मंगलवार
१९ पुष २०७९, मंगलवार

नवलपरासी, १९ पुुस ।

केही बर्षदेखि रोकिएको वैज्ञानिक रुपमा वनको ब्यवस्थापन गर्ने गरी बनेको ‘रेड प्लस रणनीति २०७५’ फरक ढगले सञ्चालनमा आउन लागेको जिल्ला वन कार्यालयले जनाएको छ । सरकारले खारेज गर्दा सो रणनीतिको कार्यक्रम नै प्रभावित बनको थियो । अहिले त्यही रणनीति कार्यान्वन गर्नका लागि लुम्बिनी प्रदेश सरकारले ‘सम्वद्र्धन प्रणालीमा आधारित वन ब्यवस्थापन कार्यक्रम’ नामले पुनः सञ्चालनमा आउने भएको हो ।

वैज्ञानिक बन ब्यवस्थापनको नाउँमा कहीँ कुनै स्थानमा कजजोरी र दुरुपयोग हँदा देशभरिकै कार्यक्रम रोक्ने सरकारको अदुरदर्शीता भएको कुरा उठ्न थालेपछि पुनः फरक नामले सो कार्यक्रमले निरन्तरता पाउने डिभिजन बन कार्यालयले जानकारी गराएको थियो । रेड प्लस अन्तर्गतकै कार्यक्रमहरुको जिल्लास्तरीय अनुगमनको क्रममा डिभिजनल वन अधिकृत महेन्द्र वाग्लेले जानकारी गराएका थिए । वायुमण्डलको कार्बन उत्सर्जनलाई वन मार्फत कार्बन सञ्चितीकरण गरी त्यसवापत थप आम्दनी गर्ने गरी बनाइएको रणनीति नै रेड प्लस रणनीति हो । रेड भनेको वनबाट हुने आय र प्लस भनेको वनले कार्बन सञ्चिती गर्दा त्यसवापत कार्बन उत्सर्जन गर्ने मुलुकले विश्व बैंक मार्फत उपलब्ध गराउने कार्बन बापतको रकम हो । त्यसैलाई रेड प्लसको रुपमा वन बिभागले काम गर्दै आएको थियो ।

सोही कार्यक्रम अन्तर्गत वन क्षेत्रको प्रवद्र्धन गर्नका लागि वैज्ञानिक वन ब्यवस्थापनको अवधारणा बनाइएको थियो । वन प्राकृतिक र जैविक विविधतालाई मात्र नभई वनबालीको रुपमा ब्यवस्थित गर्नका लागि वन क्षेत्रभित्र वनको रुख बिरुवाको आयुको आधारमा क्षेत्र निर्धारण गरी माउ रुख छाडेर कटान गर्दै लैजाने र सो स्थानमा वनको पुनरोत्थान गर्दै लैजाने कार्यक्रम थियो । नेपालको वनमा पाईने प्रायः साल जातको वन रहेको छ । त्यसको सरदर आयु ८० वर्ष कायम गरी कुनै वन क्षेत्रलाई ८० भागमा क्षेत्र निर्धारण गर्ने गरिएको छ । र प्रत्येक भागमा वर्षेनी माउ रुख छाडेर अन्य रुख काट्ने गरिएको छ । माउ रुखबाट बिउ झरेर सो क्षेत्रमा विरुवा आउने र हुर्कदै पुनः ८० वर्षको चक्रिय प्रणालीमा फेरि ती क्षेत्रमा रुख काट्न योग्य हुन्छ ।

“जिल्लाको बुद्ध शान्ति साझदारी वनदेखि विभिन्न सामुदायिक वनहरुमा समेत वैज्ञानिक वन ब्यवस्थापनको कार्य भइरहेको थियो”–वन अधिकृत वाग्लेले भने, “तर विगत तीन बर्षदेखि सो कार्यक्रम नै खारेज भएपछि ती कार्य रोकिएको थियो । अहिले फरक नामले नयाँ कार्यविधि आएपछि पुनःसुचारु हुने भएको छ ।” कार्यक्रम रोकिदा एकातिर बजारमा काठ र दाउराको अभाव हुन थालेपछि चोरी तस्करी बढेको थियो । धोध परेको बुढा रुखहरुका कारण वरिपरि स–साना विरुवाहरु पनि बढन सकेका थिएनन् । बुढा रुख भन्दा स–साना विरुवाले वायुमण्डलबाट बढी कार्बन सोस्छ । त्यो भएर बुढा रुख हटाउँदा काठ दाउराको आपूर्ति सहज हुने,राजश्वमा वृद्धि हुने, काठ आयातलाई प्रतिस्थापन गर्ने, स्थानीय स्तरमा रोजगारीको सृजना हुने अवस्था हुन्छ । कार्बन उत्सर्जन वापत विश्व बैंकले अनुदानको रुपमा पनि रकम उपलब्ध गराउँछ ।

  • संसदीय समितको गठन गरी अध्ययनपछि संघीय सरकारले बन्द गरेको बैज्ञानिक बन व्यवस्थापन लुम्बिनी प्रदेश सरकारले नाम परिवर्तन गरी संचालन गर्न लागेको हो । उक्त कार्यक्रमलाई लुम्बिनी प्रदेश सरकारले ‘सम्वद्र्धन प्रणालीमा आधारित बन ब्यवस्थापन कार्यक्रम’ नाम दिएको छ ।

वन अधिकृत वाग्लेका अनुसार ३ करोड ४२ लाख टन कार्बन सञ्चिती गर्ने लक्ष्य लिई रेड प्लसको कार्यक्रम बनेको छ । त्यसले विश्व बंैकबाट २४ लाख विलियन डलर नेपाललाई प्राप्त हुन्छ । त्यो रकम जुन जिल्लाका साझेदारी, सामुदायिक र सरकारद्वारा ब्यवस्थित वनमा वैज्ञानिक वन ब्यवस्थापन हुन्छ । ती समुदायले रकम प्राप्त गर्नेछन् । वैज्ञानिक वन ब्यवस्थान कार्यक्रम खारेज भए पनि अब केही महिनामै सो कार्यक्रमलाई निरन्तरता दिनका लागि सम्वद्र्धन प्रणालीमा आधारित वन ब्यवस्थापन नामले वनको ब्यवस्थापन हुनेछ । वैज्ञानिक वन ब्यवस्थापनका कार्ययोजनामा केही सँशोधन गरी लागु गर्दै ती कार्यक्रमले निरन्तरता पाउने वन अधिकृत डिलाराम पौडेलले बताएका थिए ।

रेड प्लस अन्तर्गतको कार्यक्रमको स्थलगत अवलोकन र अनुगमन जिल्ला समन्वय समितिका प्रमुख भगौती प्रसाद यादव, प्रमुख जिल्ला अधिकारी श्रवणकुमार पोखरेल र सञ्चारकर्मीहरुको टोलीले सुनवल, तिलकना र बासा क्षेत्रमा रहेका समुदायद्वारा ब्यवस्थित वनको अवलोकन गरेको थियो । वैज्ञानिक रुपमा गरिएको वन ब्यवस्थापन कार्य उत्कृष्ट नै देखिएको जिसस प्रमुख यादवले बताएका थिए । “केही सामुदायिक वनको गल्तीका कारण सबैले दुःख पाउने गर्छन्”–उनले भने, “इमानदारिताका साथ सामुदायिक वनले लोभ लालच छाडेर काम गर्नु पर्छ ।” “वन छ, त हाम्रो जिवन छ”–उनले थपे, “जन्मने बित्तिकै सास मार्फत अक्सिजन लिन्छौ, त्यो अक्सिजनको स्रोत वन तथा बोट विरुवा नै हुन् ।

ब्यक्तिले नाम र पहिचान पाउनु भन्दा पहिला ‘जान’ पाउँछ, त्यो वन र बोटविरुवाले नै सम्भव तुल्याएको छ । सबै ब्यक्तिले वनलाई आफ्नो सामाजिक उत्तरदायित्व र राज्यप्रतिको उत्तरदायित्व भन्दा पहिला वातावरणीय उत्तरदायित्वलाई सम्झेर वन संरक्षण र वन विकासमा काम गर्नु पर्छ । तर ब्यक्ति ठूलो भएपछि राज्यले पहिचान दिएको हुँदा पहिलो प्राथमिकतामा उसले राज्यलाई कर तिर्छ, नाम दिएको बाबुआमा, घरपरिवार, टोलछिमेक अर्थात समाजलाई दोश्रो प्राथमिकतामा समाजिक उत्तरदायित्वका काम गर्छ । तर प्रायः धेरैजसो ब्यक्तिले वातावरणले दिएको अक्सिजनका कारण सम्भव भएको जान दिने वातावरणप्रति वातावरणीय उत्तरदायित्वबाट विमुख हुन्छ ।

यो खबर पढेर तपाईलाई कस्तो महसुस भयो ?